Als je “bio” hoort, denk je meteen “aha, dat is goed voor het milieu”. Maar is dat ook zo bij bioplastics?  “Dat hangt ervan af", zegt professor Kim Ragaert van de Universiteit Gent. De term bioplastics wordt voor verschillende soorten plastic gebruikt: plastics die gemaakt zijn van biologisch materiaal zoals planten, maar ook plastics die biologisch afbreekbaar zijn. Zijn bioplastics een wondermiddel? Of zijn ze geen oplossing voor het plasticprobleem? Dit zegt de wetenschap.

Met acties als "Mei plasticvrij", willen milieuorganisaties consumenten in ons land wakker schudden om plastic zo veel mogelijk te bannen. Koeien die plastic eten, waterschildpadden die verstrikt geraken in plastic netten, aangespoelde walvissen met plastic in hun maag, microplastics in de vis op ons bord... Plastics zijn een zware belasting voor het milieu en een bedreiging voor onze gezondheid. Maar heeft het zin om de plastics die we uit aardolie maken te vervangen door bioplastics? 

Elk jaar wordt er 250 miljoen ton plastic geproduceerd. Zes procent van alle aardolie die wordt opgepompt, wordt gebruikt om allerlei plastics te maken: harde plastic, zachte plastic, petflessen, PVC, …

En dan zijn er ook nog bioplastics. De term bioplastic wordt gebruikt voor twee totaal verschillende soorten plastic: plastics die gemaakt zijn van biologisch materiaal (ook biobased plastics genoemd) en plastics die biologisch afbreekbaar zijn (ook biodegradeerbare plastics genoemd).

Biobased plastic is gemaakt uit een biologische grondstof, bijvoorbeeld planten of bacteriën. Maar de chemische structuur van dat plastic uit biologisch materiaal is dezelfde als die van plastic uit aardolie. Zo bestaan er bijvoorbeeld biopetflessen gemaakt uit maïs of aardappelen. Maar omdat ze dezelfde chemische structuur hebben als petflessen uit aardolie, zullen ze niet makkelijker vergaan.  

Professor Kim Ragaert (Ugent) legt in een filmpje van de Universiteit van Vlaanderen uit wat het nut is van bioplastics:

"Nee, niet per se," zegt Ragaert. "Neem bijvoorbeeld polyethyleen. Om één kilo van dit materiaal te maken uit aardolie, is er een uitstoot van 2 kg CO2 equivalenten. Om eenzelfde hoeveelheid bioplastic te maken, is dat 3 kilo CO2-equivalenten."

Anderhalve keer zoveel dus. Dat komt omdat je alles moet meetellen als je de ecologische voetafdruk berekent. Dus ook het land dat je moet bewerken om bijvoorbeeld de maïs te kweken waaruit je de pet maakt en het water dat je gebruikt. De voetafdruk van dit bioplastic is dus niet kleiner dan die van gewoon plastic.

De voetafdruk van bioplastic is niet kleiner dan die van gewoon plastic

"Een tweede soort plastics die onder de verzamelnaam "bioplastics" vallen, zijn biologisch afbreekbare plastics. Biologisch afbreekbare plastics zijn plastics die door micro-organismen kunnen afgebroken worden tot onschadelijke deeltjes zoals water, koolstof, enz. Een beetje zoals compost."

Biologisch afbreekbare plastics kunnen zowel gemaakt worden uit aardolie als uit biologisch materiaal. In beide gevallen komt bij de productie CO2  vrij.

Biodegradeerbaar wil zeggen dat het plastic kán vergaan. Maar dat gebeurt alleen bij een bepaalde temperatuur en met een bepaalde hoeveelheid vocht. Bioplastic dat afbreekt in een industriële compostinstallatie, zal dat niet noodzakelijk doen in je eigen composthoop. Dat betekent dus dat je bioplastics zeker niet zomaar in de vrije natuur mag gooien.

Zelfs plastic dat biologisch afbreekbaar is,  zal slecht afbreken als het rondslingert in de natuur

"Zelfs plastic dat biologisch afbreekbaar is,  zal slecht afbreken als het rondslingert in de natuur. Dus biodegradeerbaar plastic is géén oplossing voor plastic dat in de natuur of in zee terechtkomt. Het is vooral belangrijk dat het daar op geen enkele manier terechtkomt," zegt Ragaert.

Afvalbedrijven recycleren elf soorten plastic uit de nieuwe pmd-zak. Eén daarvan is pet. pet op basis van biologisch materiaal wordt op dezelfde manier gerecycleerd als pet uit aardolie. 

Maar nieuwe soorten plastics, zoals bioafbreekbare, worden door de bestaande sorteermachines niet herkend. Als er zulke bioafbreekbare plastics in de pmd-zak zitten, eindigen ze als “residu” of restafval  en worden ze gewoon verbrand.

Bioafbreekbare plastics moeten dus in de gft-zak (groenten, fruit en tuinafval) en niet in de PMD-zak (plastic, metaal en drankkarton). Toegegeven, dat maakt het allemaal niet makkelijker.

Het is niet omdat het bio is, dat het beter is voor het milieu 

Bioplastics zijn geen oplossing voor het plasticprobleem. "Het is dus niet omdat het bio is, dat het beter is voor het milieu", besluit Ragaert.

Bioplastics zijn zeker niet slecht, maar het zijn ook geen mirakelproducten. Bioplastics zijn niet per definitie biologisch afbreekbaar en ook niet per definitie gemaakt uit planten. Zelfs plastic dat wel biologisch afbreekbaar is, is nog slecht afbreekbaar in droge of koude gebieden. We mogen gebruikte plastics echt niet meer als afval zien, maar als grondstof in de circulaire economie die je opnieuw moet gebruiken. Minder gebruiken en goed sorteren blijft daarom superbelangrijk zodat we plastic van dezelfde soort altijd opnieuw kunnen recycleren tot nieuwe producten.

Wie mee wil doen om zijn plastic voetafdruk te verkleinen en de hoeveelheid wegwerpplastic te verminderen kan meer informatie vinden op meiplasticvrij.be.

Schrijf je in op onze dagelijkse nieuwsbrieven

Volg ons op sociale media

Bent u getuige van een nieuwsfeit of hebt u zelf nieuws te melden?

Volg VRT NWS op uw smartphone of tablet via de VRT NWS-app.

Beschikbaar voor iOS en Android.