Kies nú voor een abonnement met korting

Het kitscherige kerstdorp in het tuincentrum bekijken, lootjes trekken, een kerstkrans ophangen… Aaf is dól op kerstvoorpret, maar weet dat die niet zonder gevaar is: “Er waren tijden dat ik de kerst-cd van Michael Bublé te vroeg op repeat zette, waardoor ik in december een beetje onpasselijk werd als ik zijn kopermahoniehouten stemgeluid door de kamer hoorde schallen.”

In het afgelopen coronajaar, corona-anderhalf jaar, coronatijdperk, realiseerde ik me op een gegeven moment, het zal zo rond lockdown nummer twee zijn geweest, dat ik minder pret had, en ook minder voorpret. De pret bestond altijd uit uitjes, feestjes, restaurantbezoeken en naar de film gaan, en dat kon al een tijd niet, maar ik kreeg pas na enige tijd door dat de daaraan voorafgaande dagen, uren, soms zelfs maanden (ik kan gerust máánden voorpret hebben), er ook niet meer waren.

De gehele herfst staat nu gelukkig weer in het teken van kerstvoorpret hebben. Want ik denk dat dat wel weer kan. (En in het teken van me vergapen aan herfstbladeren, want daar ben ik gelukkig ook heel goed in, en dat kon altijd, lockdown of niet.) Ik geloof echt dat sinterklaas en kerst en al die andere decemberfestijnen en –festijntjes vooral in het leven zijn geroepen om voorpret op te roepen, en daarmee de donker wordende maanden door te komen. Ik bedoel, de avondjes en dagen zelf zijn ook erg fijn, maar wat is er nou leuker dan je dagenlang verheugen op die feesten?

Ik denk dat ik vanwege mijn talent voor kerstvoorpret ook zo aansla op de kinderserie Kerst met Linus, die geheel gebaseerd zijn op het idee van de advent, en in 24 afleveringen aftelt naar kerst. Als ze eenmaal bij kerst aangeland zijn, is het natuurlijk een heerlijke aflevering – alles is even geweldig, want in Noorwegen, in de sneeuw, met een groepje kinderen dat permanent rood bewangd en dik bedast en bemutst is. Maar al die dagen ervoor – het maken van een kalender op 1 december, het vegen van de schoorsteen, inkopen doen in het grotere stadje, liedjes instuderen, et cetera, et cetera, – het is allemaal even gezellig en leuk als op die ultieme kerstdag waar naartoe wordt gewerkt. En warm en comfortabel en fijn en knus. En nog wat woorden, zoals hygge, wat ze in Noorwegen zeggen.

Ik denk eigenlijk dat het hele principe van de advent uitgevonden is om voorpret een duidelijke vorm te geven. Vouw elke dag een luikje van een kerstkalender open, brand elke dag een stukje adventkaars, en je hebt automatisch de associatie met de feestdag die er nog aankomt. Waardoor elke dag een soort minifeestmoment heeft. Hetzelfde geldt in Nederland natuurlijk voor het schoenzetten: dat is ook een soort aftellen, maar dan niet via een luikje in de kalender, maar via je schoen. Toen mijn kinderen nog klein genoeg waren om hier volledig van over de rooie te raken, zaten ze al vanaf oktober te verlangen naar schoenzetten, en vanaf het schoenzetten verlangden ze weer naar de ‘grote cadeaus’ op 5 december. Dan zit je dus al twee maanden in de volle voorpretstand, puur door wat kleine frummels in een schoen. Dat is toch fantastisch?

Veel van mijn familieleden, vooral de vrouwen, zijn altijd verschrikkelijk goed geweest in voorpret. Mijn tante, nu overleden, maar haar hele leven bezig met voorpret, introduceerde zelfs het begrip napret: dus bijvoorbeeld een vakantie plannen, dan die vakantie heel leuk vinden, en dan ook nog: nagenieten. Mijn nicht, zus en ik appen elkaar regelmatig over voorpret- en napretachtige zaken. Heel erg ‘in het moment’ leven is het misschien niet; volgens huidige geluksgoeroes moet je dat de hele tijd doen; juist genieten van het moment zelf, en niet van dingen die pas over weken gaan plaatsvinden.

Gelukkig las ik op The emotion machine, een site die geheel is gewijd aan het duiden van onze emoties, dat voorpret wel degelijk een heel nuttige functie heeft. Namelijk om je door moeilijke of gewoonweg saaie tijden heen te slepen, waarin er altijd een horizon met een glorende feestdag, vakantie of verjaardag in zicht is. Het grappige is trouwens dat in de Engelse taal, waarin de theorie op The Emotion Machine wordt uitgelegd, het begrip voorpret niet bestaat. Het heet daar anticipation, maar dat is iets veel neutralers, namelijk ‘verwachting,’ En een verwachting kan positief zijn, maar ook negatief. Gelukkig hebben we in de Nederlandse taal een fijn, gezellig, vrolijk begrip voor het fenomeen dat puur positieve verwachtingen betreft.

Terug naar de decembertijd. Waar het voor sommige mensen een confronterende periode kan zijn, waarin je mensen mist, je eenzaam voelt, een enorme druk voelt om sociaal te zijn, is het voor anderen, vaak ook voor diezelfde mensen, ook een heel prettige periode, vooral omdat hij zo ongeveer is opgetrokken uit gezellige kerstvoorpret. Voor de supermarkten begint die al in september (de eerste zakken met pepernoten worden te koop aangeboden, dat gaat de meeste mensen te ver). Voor mij bestaat hij uit allerlei kleine tekenen dat er iets heel gezelligs aan zit te komen.

De appgroep van mijn schoonfamilie waarin alvast de datumprikker voor onze sinterklaasviering wordt rondgestuurd. De kinderen die op school lootjes trekken en surprises moeten maken. De constante prikkel die ik al vanaf half oktober voel om, als ik een winkel passeer, even te kijken of ik toevallig tegen wat geschikte cadeautjes aanloop. De planning van de gedichten. De steeds voller rakende doos met cadeautjes op een Heel Geheime Plek in huis. De winkeliers die lampjes ophangen – met dat soort kerstkitsch kun je me al in november heel vrolijk maken.

Lees ook: Huh? Blijkbaar hangen we kerstlichtjes altijd al verkeerd op

Een paar jaar geleden heb ik besloten om me er geheel aan over te geven. Ik hang dus gewoon een kerstkrans op de deur, hoewel verder niemand in mijn straat dat doet. Want: hoort bij voorpret. Ik bak pepernoten – geuren zijn een belangrijk deel van voorpret. Ik ga altijd naar het tuincentrum. Hoewel ik al honderd kerstballen en slingers heb, gewoon om nog één vage kerstversiering te bemachtigen. En natuurlijk om het kitscherige kerstdorpje te bekijken, met zijn werkende treintje en rondschaatsende minimensjes.

We moeten ook altijd naar minstens één kerstfilm, kijken er ook nog een stuk of vijf op Netflix. En langzaam maar zeker hang ik overal in huis slingers en ballen op. Er was zelfs een jaar dat ik het vaste voornemen had om op elke kamer een miniatuurkerstboom neer te zetten. Dat ging uiteindelijk toch een beetje te ver, vonden de andere gezinsleden. Ook heb ik vorig jaar een kersttafelkleed bemachtigd, iets wat ik eerst ultiem tuttig en onzinnig vond (voor die twee dagen per jaar). Maar toen het eenmaal bezorgd was, bleek het een enorme bron van goeiig kerstgeluk.

Eén les die ik heb geleerd, is dat je niet moet doorslaan en te vroeg met voorpretten moet beginnen. Er waren jaren dat ik zo snel een kerstboom kocht dat hij tegen de tijd dat het half december was, al kromme naalden had en sowieso half kaal was. Er waren ook tijden dat ik de kerst-cd van Michael Bublé net te vroeg op repeat zette. Hierdoor werd ik vroeg in december al een beetje onpasselijk als ik zijn kopermahoniehouten stemgeluid I’m dreaming of a white Christmas door de kamer hoorde schallen.

De andere les, en die geldt niet zozeer voor mezelf, omdat ik niet ben opgegroeid met heel uitgebreide kerstfeesten, en ook niet veel familie heb die iets van me eist op die dagen, maar voor veel andere mensen wel: verwacht ook weer niet te veel van kerst. Verwachtingen zijn leuk. Te hoog gespannen verwachtingen niet.

Ik las er een paar kersten geleden een quote over, van de Australische dichteres Pam Brown: ‘We verwachten te veel met kerst. Het moet magisch zijn. Het moet goed gaan. Feesten. Plezier. Het perfecte cadeau. Al die verwachtingen van tevoren. Take it easy. Het gaat om liefde. De rest is klatergoud.’ Spijker op de kop, Pam Brown. Het idee van voorpret is niet om jezelf in een staat van overspannen opwinding te werken, lijkt mij.

Daarom sprak in dat beroemde boek Hygge, over hoe de Denen gezelligheid creëren, hun manier van kerstvieren me ook erg aan. Zij versieren ook maandenlang hun huis, vouwen zelf kerstballen van papier in de vorm van hartjes en drogen bladeren om daar slingers van te maken. Maar vervolgens gaan ze met kerst vooral met een heleboel kaarsen aan thuis op de bank zitten, om een paar dagen helemaal niks te doen. Weinig opgelegd sociaal doen, geen ingewikkelde menu’s, gewoon op de bank hangen, spelletjes doen en films kijken. Zo lijkt kerst in Denemarken eigenlijk vooral om de adventperiode te draaien, en komt er minder druk te liggen op die een of twee kerstdagen zelf. Helemaal niet zo gek: je spreidt de lol en vermindert de stress. Alle ballen op de voorpret.

In de decembermaand van 2019, voor corona, voegde ik me bij het ouderkerstkoor van de basisschool van mijn kinderen; een gelegenheidskoor dat elk jaar alleen tijdens kerst bestaat, zodat we de kinderen in elke klas meerstemmig en a capella kunnen toezingen terwijl zij zich misselijk eten aan de knakworstjes van hun kerstdiner.

In de weken ervoor kwamen we een paar avonden bij elkaar met een stuk of tien ouders. We studeerden onze liedjes in met een vader die toevallig dirigent is. Ook gingen soms bij elkaar langs om met twee of drie mensen nog even wat beter te oefenen. En we gaven op de avond zelf een optreden waar we best tevreden over waren. (En voor een heel dankbaar publiek, want kinderen vinden niets fijner dan, moe van de decembermaand, dromerig aan een pizzapunt kluiven terwijl wat ouders met kerstlichtjes om hun nek in een hoek staan te zingen.) Dat was eigenlijk de beste vorm van voorpret, besloot ik het jaar erop. Toen mocht het allemaal niet meer – samenkomen, feest vieren, en al helemaal niet zingen! Want samen iets voorbereiden, iets máken, dat ook nog kerstig is, en heel even, op één moment, bestaat, om vervolgens te vervliegen tot het een jaar later weer mag: dat grenst toch wel aan pure magie. 

Blijf op de hoogte van het laatste nieuws

Tekst | Aaf Brandt Corstius Beeld | Getty Images

Dit artikel van Aaf over kerstvoorpret verscheen eerder in Margriet 51- 2021. Dit nummer nabestellen kan via lossebladen.nl.

© 2021 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden