Een Deense dertiger heeft in het centrum van een Noors stadje vijf mensen met pijl en boog om het leven gebracht. Drie anderen belandden in het ziekenhuis. De verdachte is opgepakt en was geen onbekende voor de politie. Zijn dodelijke raid was volgens de politie haast zeker een terreurdaad. Dit is wat we al weten.

Bij de politie kwam woensdagavond rond 18.15 uur een oproep binnen. Een man gewapend met pijl en boog was in het centrum van Kongsberg, een stadje met 26.000 inwoners op 66 kilometer van de Noorse hoofdstad Oslo, schijnbaar willekeurig in het rond beginnen schieten.

LEES OOK. Man (37) doodt vijf mensen met pijl en boog in Noorwegen: “Dit is gewoon wreed, totaal ondenkbaar”

“Ik hoorde buiten heel wat lawaai, zag een vrouw dekking zoeken en dan zag ik een man staan met een boog in zijn hand en pijlen in een draagtas die om zijn schouder hing”, getuigde een vrouw bij TV2 . “Ik heb mensen zien lopen voor hun leven. Een van hen was een vrouw die haar kind met zich meedroeg.” Een andere getuige heeft het over een “irreëel en vreselijk incident”. Zij was aan het joggen toen ze plots heel veel politie zag. Daar hoorde ze dat er iemand met pijl en boog mensen aan het neerschieten was. “Heel akelig. Ik ben meteen naar huis gelopen en heb de deur op slot gedaan. Zo bang was ik.”

Het incident zou begonnen zijn in of bij de winkelketen Coop, daarna trok de verdachte het centrum van de stad door. Donderdag bevestigde de politie aan de Noorse krant VR dat er zowel binnen als buiten slachtoffers gevonden zijn. De dader zou huizen zijn binnengewandeld en daar slachtoffers gemaakt hebben. Volgens de politie gebruikte hij bij de aanval ook andere wapens dan pijl en boog, maar welke dat zijn is onduidelijk.

De verdachte raakte zeven mensen. Vijf van hen overleefden de feiten niet. Het gaat om vier vrouwen en een man, allemaal tussen de 50 en 70 jaar oud. Er vielen ook drie zwaargewonden. Een van hen was een politieagent, zo blijkt, al was hij op dat moment niet aan het werk en droeg hij zijn uniform dus niet. Die politieagent werd donderdagavond ontslagen uit het ziekenhuis, dat meldt NRK .

De politie kwam met indrukwekkend machtsvertoon ter plaatse. Helikopters, honden en gewapende troepen werden ingezet en na een klopjacht van 34 minuten werd de verdachte opgepakt. De man probeerde nog te vluchten en schoot ook pijlen af richting de agenten, maar kon snel overmeesterd worden. Hij bleek alleen te handelen. Het vermoeden van de agenten is dat de vijf doden pas gevallen zijn na de eerste keer dat de verdachte oog in oog stond met de politie.

Na het incident kregen agenten in het hele land te horen dat ze hun wapens zichtbaar moesten dragen uit voorzorg, wat in Noorwegen niet verplicht is, voor mochten er nog andere aanslagen komen. Die kwamen er uiteindelijk niet.

Het gaat om de 37-jarige Deen Espen Anders Brathen, die al enkele jaren in Kongsberg woont. De politie gaf al mee dat de man geen onbekende voor hen is, en dat hij de voorbije jaren ook geregeld met de gezondheidsdiensten in het land in contact is geweest. De man liep in het verleden al zes veroordelingen op, zo kwamen Noorse media te weten. Vorig jaar kreeg hij nog een contactverbod van zes maanden opgelegd tegen twee familieleden, nadat hij ermee gedreigd had een van om het leven te brengen. Daarnaast kreeg hij ook al straffen voor diefstal, inbraak en drugsbezit.

Nog volgens de politie had de man zich onlangs bekeerd tot de islam en wijzen veel zaken erop dat hij geradicaliseerd was. Het incident wordt op dit moment dan ook als een terreurdaad beschouwd, al loopt het onderzoek naar zijn motief nog verder.

De verdachte is een eerste keer verhoord door de politie en werkte daar volgens zijn advocaat constructief mee. “Hij geeft gedetailleerde verklaringen over wat er gebeurd is”, klinkt het bij NRK . Op een persconferentie zei politiechef Ole Saeverud dat de man uitleg gegeven heeft over waarom hij het gedaan heeft en heeft toegegeven dat hij de feiten gepleegd heeft.

Nog volgens zijn advocaat is de dertiger “aangedaan” door de situatie. Hij zal vrijdag om 9 uur voorgeleidt worden in de districtsrechtbank in Kongsberg. Eerder werd ook al gezegd dat de man onderzocht zal worden door psychiatrische experts die zullen beoordelen in welke psychologische toestand de man zich bevond. Als wordt geoordeeld dat hij niet toerekeningsvatbaar was tijdens het moment van de feiten, zou een gevangenisstraf ontweken kunnen worden al zijn er ook uitzonderingen mogelijk op die regel.

Donderdag werden ook de mensen die in de buurt van het drama wonen ondervraagd. Er werd onder andere gevraagd of ze iets gezien of gehoord hadden.

Kari Anne Sand, de burgemeester van Kongsberg, noemt het “een tragedie”. “Ik heb hier geen woorden voor.” Waarnemend premier Erna Solberg noemt de aanval “gruwelijk”. “De informatie die wij vanuit Kongsberg krijgen is afschuwelijk.” Jonas Gahr Stoere, de man die donderdag premier wordt, heeft het over een “gruwelijke en brutale daad”.

“Ik ben geschokt en bedroefd door wat er in Noorwegen gebeurd is”, schrijft Antonio Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, op Twitter. “Mijn gedachten zijn bij de nabestaanden en bij alle inwoners van Noorwegen.” De secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, schrijft op Twitter dat ook zijn gedachten uitgaan naar alle nabestaanden. “Schokkend nieuws. We moeten samen haat en geweld geen kans geven.”

Het plein in Kongsburg waar de slachtoffers herdacht worden, is intussen gevuld met honderden kaarsen en bloemen van mensen die hun steun komen betuigen. Heel wat mensen hebben zich ook op het plein verzameld.

De Noorse premier Jonas Gahr Støre en de minister van Justitie Emilie Enger Mehl zullen vrijdag naar Kongsberg reizen om hun steun te betuigen. Wat er woensdag gebeurd is in Kongsberg verandert niet aan het terreurniveau. Op een persconferentie donderdagavond meldde de politie dat het dreigingsniveau nog steeds als ‘matig’ wordt beschouwd.

Wil jij toegang tot alle artikels van Het Nieuwsblad? Duik in onze plusartikels en lees er elke maand 3 naar keuze gratis.